خیرخواهی از نگاه قرآن و حدیث با تاکید بر نهج البلاغه

چکیده از عوامل موثر در رشد انسان، خیرخواهی است. خیرخواهی از حقوق متقابل بین افراد انسانی به ویژه مسلمانان می باشد. و در همه ی زمان ها و مکان ها باید صورت گیرد. که از سه دیدگاه مهم محور زمانی، فرد محوری و موضوع محوری قابل بررسی می باشد. افرادی نظیر خود، خانواده، دوستان، مردم و حاکم؛ موضوعی مانند فرهنگ، سیاست، اخلاق و اجتماعی می باشد. برای اجرای خیرخواهی نیازمند کاربرد روشهای درست آن هستیم. سه نوع روش در اینجا قابل بررسی است: قلبی، زبانی، عملی. محبّت کردن به دیگران علاوه بر اینکه خاستگاه خیرخواهی است یک روش قلبی نیز محسوب می شود. همچنین است دعای قلبی و امر به معروف و نهی از منکر قلبی. خیر خواهی زبانی مصادیق گوناگونی دارد، از جمله آن ها مشورت دادن، انتقاد کردن که غالباً به وسیله زبان صورت می گیرد، تشویق و تنبیه کردن زبانی، امر به معروف و نهی از منکر زبانی، ارائه و معرفی الگوهای مناسب جهت خیرخواهی می باشند. خیر خواهی عملی نیز نظیر: امر به معروف و نهی از منکر عملی و مدارا کردن در مقابل دشمنان و مخالفان اعتقادی ـ سیاسی، می باشد. از سویی دیگر ممکن است خیرخواهی نیز مانند هر عمل نیک دیگر با موانعی روبرو شود، موانع در دو ناحیه ی فاعل و قابل مطرح است. مانع فاعلی خیر خواهی مثل: جهل، حسد، هواپرستی، بخل و سخن چینی می باشد؛ و مانع قبول کردن نظیر جهل، غفلت، خودبرتربینی می باشد. آسیبهایی که می توانند جلوی تأثیر خیرخواهی را بگیرند به دو قسمت آسیب برای خیرخواهی کننده و آسیب روشی تقسیم می شوند. آسیبهای ناظر به خیرخواه مانند عجب و عمل نصیحت را بزرگ دیدن، ترس از افتادن در ریا؛ و آسیب روشی مثل ریختن آبروی نصیحت شونده به خاطر خیر خواهی و انتقاد از او در مقابل دیگران، افتادن در دام تهمت به دلیل افراط در نصیحت و رعایت نکردن حدود آن، می باشند. خیرخواهی آثار فراوانی را در سطح فردی و اجتماعی باقی می گذارد. از جمله ی آن ها اصلاح اجتماع، رفع عذاب قیامت، داخل شدن به بهشت، ایجاد محبت بیشتر بین انسان ها و ... می باشد. و نیز قبول نکردن آن پیامدهای شومی مثل هلاکت، افتادن در مکر، حسرت و پشیمانی و تسلط حاکمان ظالم بر جامعه، در پی دارد. همچنین خیرخواهی نکردن باعث از دست دادن عقل و کم شدن رحمت الهی و ... می شود. در این پایان نامه این مباحث از دیدگاه متون دینی از جمله نهج البلاغه بررسی شده است. کلید واژه: خیرخواهی، نهج البلاغه، نصیحت، امر به معروف، انتقاد، موعظه.